محسن صادق‌نیا، مدیر حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس نیروی زمینی ارتش از فراخوان برای ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار «سرباز منقضی خدمت» دوران جنگ ایران و عراق برای «شرکت در جنگ نرم» خبر داد.

این مقام نیروی زمینی ارتش، سربازان منقضی خدمت دوران جنگ ایران و عراق را «پیشکسوت» خواند و گفت این سربازان که در نیروی زمینی ارتش آموزش دیده‌اند، این بار نه برای شرکت در «جنگ سخت» بلکه برای مشارکت در «جنگ شناختی، جنگ نرم و جنگ ترکیبی» دعوت شده‌اند که «بیایند و سربازان، افسران و درجه‌داران جنگ نرم را در نیروی زمینی ارتش یاری کنند».

مدیر حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس نیروی زمینی ارتش که در برنامه‌ای تلویزیونی صحبت می‌کرد، فراخوان مجدد برای سربازان منقضی خدمت را «عمل به فرمایش» و «اوامر نورانی» علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی خواند.

صادق‌نیا، روز چهارشنبه بیست‌وپنجم مهرماه، در باغ‌موزه دفاع مقدس نیز گفت: «امروز دشمن از طریق جنگ نرم و جنگ ترکیبی به دنبال مقابله با ما است و باید آمادگی و توانمان را در این عرصه افزایش دهیم.»

این مقام نیروی زمینی ارتش در ادامه نیز افزود باید با «ابزار هنر و رسانه با قهرمانان خیالی و پوشالی غرب مقابله کنیم.»

«جنگ نرم» و «جنگ ترکیبی» اصطلاحا‌تی‌اند که در سخنرانی‌های رهبر جمهوری اسلامی به تناوب شنیده می‌شوند. علی خامنه‌ای مدعی است «دشمنان» با به‌کارگیری ابزارهای جنگ نرم و جنگ ترکیبی علیه جمهوری اسلامی اقدام می‌کنند و راه مقابله با این حمله‌ها را نیز استفاده از ابزارهای مشابه از جمله هنر و رسانه می‌داند.

فراخوان نیروی زمینی ارتش برای نزدیک به ۳ میلیون سرباز منقضی خدمت دوران جنگ ایران و عراق، آن‌طور که مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس نیروی زمینی ارتش ادعا کرده با هدف برنامه‌ریزی برای «مقابله با دشمنان در جنگ ترکیبی و جنگ نرم» انجام شده است.

به‌رغم ادعای این مقام ارتش، چنین به‌نظر می‌رسد که فراخوان دوباره برای سربازان منقضی خدمت صرفا برای مشارکت آنان در جنگ نرم و جنگ ترکیبی نیست و این افراد به دلیل قرار گرفتن کشور در شرایط جنگی و امکان وقوع جنگ مجدد فراخوانده شده‌اند.

بر اساس ماده ۲ قانون خدمت وظیفه عمومی، مصوب مهرماه ۱۳۶۳، هر فرد ذکور ایرانی از روز اول فروردین سالی که در آن وارد ۱۹ سالگی می‌شود، مشمول مقررات خدمت وظیفه عمومی است. بر مبنای ماده ۴ همین قانون نیز خدمت وظیفه عمومی ۳۰ سال و شامل دوره‌های ضرورت، احتیاط، ذخیره اول و ذخیره دوم است.

به‌این ترتیب که تمامی مشمولان باید «دو سال ضرورت» را به‌طور کامل در خدمت نیروهای نظامی جمهوری اسلامی، ارتش یا سپاه پاسداران باشند و دوران سربازی‌شان را طی کنند. این افراد پس از پایان دوران ۲ ساله خدمت سربازی تحت عنوان «منقضی خدمت» شناخته می‌شوند اما همچنان موظف‌اند تا ۲۸ سال دیگر زیر پرچم خدمت وظیفه عمومی باشند. دوره احتیاط ۸ ساله است و هریک از دوره‌های ذخیره اول و دوم نیز ۱۰ ساله‌اند.

طبق تبصره ماده ۴ قانون خدمت وظیفه عمومی، تاریخ شروع و پایان «خدمت سربازی» در مراحل احتیاط و ذخیره از تاریخ پایان دوره ضرورت محاسبه می‌شود و تاریخ خاتمه آن نیز از ۵۰ سالگی عبور نمی‌کند اما بر اساس تبصره ۲ همین ماده قانونی «در مواقع ضرورت و بسیج همگانی ممکن است افراد مشمول این قانون تا سن ۶۰ سالگی نیز احضار شوند.»

جنگ ایران و عراق، تیرماه سال ۱۳۶۷ به پایان رسید. سربازان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی در آن سال به‌طور میانگین بین ۱۸ تا ۲۰ سال داشتند؛ بنابراین در حال حاضر مرز ۵۰ سالگی را رد کرده‌اند اما برای «خدمت دوباره» فراخوانده‌ شده‌اند. آن‌هم در شرایطی که خطر جنگ بین جمهوری اسلامی و اسرائیل به‌شدت مردم ایران را تهدید می‌کند.

فراخوان سربازان منقضی خدمت در جمهوری اسلامی تازگی ندارد. سال ۱۳۵۹ نیز پس از شروع جنگ ایران و عراق به دستور روح‌الله خمینی، سربازان منقضی خدمت سال‌های ۱۳۵۶ و ۱۳۵۵ برای حضور در جبهه‌های جنگ فراخوانده شدند، اما در همان زمان نیز مسئولان جمهوری اسلامی ادعا کردند که این افراد «به‌طور داوطلبانه» برای حضور در جبهه اعلام آمادگی کرده‌اند.

اسناد موجود در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد که طبق مصوبه هیئت‌وزیران و دستور محمدعلی رجایی، نخست‌وزیر وقت، تمامی موسسات، کارخانه‌ها و سازمان‌ها موظف شدند، حقوق کارکنانشان را که به‌عنوان «سرباز منقضی خدمت» به جبهه‌های جنگ اعزام شده بودند، با ارائه گواهی انجام خدمت پرداخت کنند.

در آن زمان، دستگاه تبلیغاتی جمهوری اسلامی و در راس آن‌ها صداوسیما ماموریت داشتند که به مردم القا کنند جنگ جمهوری اسلامی با عراق، «جنگ با کفار» و «دفاع از میهن» است. بسیاری از افراد، از جمله کودکان نیز تحت تاثیر این القائات برای حضور در جبهه‌ها داوطلب می‌شدند. اکنون نیز دستگاه تبلیغاتی جمهوری اسلامی با ابزارهای بیشتری برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی فعالیت می‌کند.

ارتش ایران که تحت عنوان «ارتش جمهوری اسلامی» شناخته می‌شود، در مقایسه با نیروهای مسلح بسیاری از کشورهای جهان کارکردهای متفاوتی دارد که ناشی از شرایط خاص سیاسی و ایدئولوژیک حاکمیت است.

این تفاوت‌ها شامل جنبه‌های مختلفی از جمله ساختار، ماموریت، نقش‌آفرینی در جامعه و تعامل با دیگر نهادهای امنیتی است. به این معنا که، برخلاف بسیاری از کشورها که ارتش‌هایشان بیشتر یک نهاد ملی بی‌طرف با وظایف نظامی مشخص است، ارتش جمهوری اسلامی تحت تاثیر ایدئولوژی حاکم قرار دارد و مهم‌ترین ماموریت آن نیز وفاداری به ارزش‌های جمهوری اسلامی و ولایت‌فقیه است.